Özet
EBÛ MANSÛR MEVHÛB el-CEVÂLÎKÎ VE “el-MU‘ARRAB MİN KELÂM el-A‘CEMΔ ADLI ESERİ
İnsanların, en çok önemsediği, hatta yer yer kutsadığı objelerden biri de dil ve edebiyatlarıdır. Kimi zaman dillerini, arı duru hale getirme konusunda çaba göstermiştir ama insanlar arası ilişkiler, dillerin farklı boyutlardan etkilenmesini beraberinde getirmiştir. Bundan her dil etkilenmiştir. Arapçaya da birçok sözcük girmiştir. Söz konusu sözcükleri ele alıp analiz eden ve kritiğini yapan Arapça dilbilimciler olmuştur. O dilbilimcilerden birisi de “el-Mu‘arrab min Kelâmi’l-A‘cem” adlı eserin sahibi Ebû Mansûr Mevhûb el-Cevâlîkî (ö.540/1145)’dir. O, eserinde yaklaşık 732 sözcüğü konu edinmiş, sözcüklerin hangi dile ait olduğunu belirtmiştir. Kendisi ilmî ölçülere göre hareket etmiş, objektif davranmıştır. Bu çalışmada el-Cevâlîkî’nin kısa biyografisi verilmiş, hoca ve öğrencileri ele alınmış; eserinden yirmiyi aşkın sözcüğün tahlili yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
el-Cevâlîkî, el-Mu‘arrab, Dil, Edebiyat, Nizâmiye Medresesi
