Özet
BİR MEDED DESTÂNI: KÂDÎRÎ ŞEYHİ SÜLEYMÂN HAMDÎ’NİN MANZÛME-İ İSTİMDÂDİYYESİ
Kâdirî şeyhi Süleymân Hamdî’nin ‘Manzûme-i İstimdâdiyye’sini incelemeyi amaçlayan bu makalede öncelikle bir kavram olarak “istimdâd” açıklanmaya çalışılmış, daha sonra edebiyattaki kullanılışına yer verilmiştir. Şeyh Süleymân Hamdî hakkında şiirlerinden hareketle bazı değerlendirmeler yapılmış, divanı tanıtılmıştır. Daha sonra manzûme-i istimdâdiyyesi şekil ve muhteva olarak incelenmiştir. Çalışmanın sonuna metnin karşılaştırmalı çevriyazısı eklenmiştir.
Tasavvufî bir terim olan istimdâd, sıkıntılarından kurtulmak için peygamberlerin veya velîlerin ruhaniyetinden yardım istemek anlamındadır. İstimdâdiyye ya da istimdâdnâme ise bu eksende daha ziyade manzum yazılmış eserlere verilen isimdir. Bu konu klasik Türk edebiyatının ve dinî-tasavvufî Türk edebiyatının müştereklerindendir.
Hayatı hakkında yeterli bilgi bulunamayan Şeyh Süleymân Hamdî, 19. yüzyıl dinî-tasavvufî edebiyatın temsilcilerindendir. Kâdirî tarikatı müntesibidir. Tespit edilen tek eseri Divanı’dır. Eserde hem hece hem de arûzla yazılmış şiirler mevcuttur. Bu çalışmanın konusu olan “manzûme-i istimdâdiyye” önce müstakil bir şekilde Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu’nda 06 Mil Yz A 4394/1 numarada kayıtlı küçük bir mecmua içerisinde tespit edilmiştir. Araştırmalar sonucunda Hamdî’nin Milli Kütüphane 06 Mil Yz FB 472 kayıtlı divanına ulaşılmış, söz konusu manzûmenin Hamdî Divanı’nın ilk metni olduğu görülmüştür. Bu durumda istimdâdiyyenin biri bağımsız diğeri de divanda olma üzere iki nüshası vardır. Manzûme 11’li hece ölçüsüyle yazılmış 111 dörtlük uzunluğunda bir destandır. Müellif şiirinde Hz. Peygamber başta olmak üzere diğer bazı peygamberler, Hz. Ali, on iki imam gibi din ve tarikat ulularını vesile kılarak yalvarmakta, saydığı isimlerden nazmen meded dilemektedir. Şairin sıraladığı isimlerden hareketle şiir aynı zamanda manzum bir silsile görünümündedir. Hamdî’nin samimi bir şekilde telakkisini dile getirdiği bu istimdâdnâmede sanat kaygısı güdülmemiş, yapmacıklığa düşülmemiştir.
Anahtar Kelimeler
istimdâd, istimdâdiyye, Hamdî, Şeyh Süleymân Efendi, Kâdirî
